Dead Birds

In 1961 vertrok Robert Gardner, gerespecteerd etnoloog van Harvard University, met een uitgebreid team van antropologen, kunstenaars, fotografen en een filmcrew naar de Baliem-vallei in de hooglanden van (toen nog) Nederlands Nieuw-Guinea; hij wilde er inheems volken die hun traditionele leefwijze hadden bewaard filmen.

De Baliem-vallei kwam in 1963 onder Indonesisch bestuur, na een oorlog met de kolonisator en stevige druk van de VS op Nederland om het wingewest op te geven.

Universele waarheid

Gardner was met name geïnteresseerd in onderzoek naar de krijgsrituelen van de Hubula om daarmee het geweld in zijn eigen maatschappij beter te begrijpen. Op zoek naar een universele waarheid over de menselijke zucht naar oorlogsvoering voerden Gardner en zijn staf voor het begin van de filmopnamen vele gesprekken, zowel met stamoudsten als kinderen, met krijgers en boeren.

De film - medegefinancierd door Nederland - legt de indrukwekkende krijgsrituelen van de Hubula in conflict met naburige stammen vast; de Hubula beschouwen oorlog als vast gegeven. “Zonder oorlog zou het niet mogelijk zijn de goden en de geesten gunstig te stemmen”, merkt Gardner op over de rol die geweld speelt in deze cultuur.

Bijzonder

De ‘dode vogels’ uit de titels verwijzen zowel naar de trofeeën die buit worden gemaakt op de rivaliserende stammen als naar de Hubula zelf: volgens de overlevering zouden de Hubula ervoor gekozen hebben om zichzelf als ‘vogel’ te betitelen in plaats van als slang. De vogel sterft, de slang leeft voort door z’n oude huid af te schudden.

Dead Birds is ook bijzonder vanwege het gebruik van de nieuwe Arriflex 16mm-camera; de crew kon nu, met Gardner zelf achter de camera, ononderbroken opnamen maken van 12 minuten en de Hubula volgen in long shots; daarvoor waren slechts opnamen van 3 minuten mogelijk.

Verdwenen

Vertoning in samenhang met Expedition Content (Ernst Karel, 2020); de film bestaat vrijwel volledig uit geluidsopnamen gemaakt door mede-expeditielid Michael Rockefeller, die kort na de opnamen van Dead Birds tijdens een reis naar Zuidwest Nieuw-Guinea verdween en niet meer teruggevonden werd.